Чеченская сказка с переводом на русский язык — КIудал-бIов (Кувшин-башня) — Нохчалла.com — Чечня, чеченцы, обычаи, традиции, история и многое другое
Чеченские сказки

Чеченская сказка с переводом на русский язык — КIудал-бIов (Кувшин-башня)

XIapa хилла-ца хилла цхьанна а ца хаьа. Хьалхалерачу заман чохь цхьа воккха стаг хилла, боху, базарара говр-вордан тIехь цIа вогIуш. Ша эцна совгIаташ вордан тIе а дехкина, тIоьхула цIеста кIудал йиллина хилла цо. Де суьйренгахьа лестира. Воккхачу стага шед тоьхна, говр сихйира. ДIасатохаеллачу вордан тIера кIудал шершшина охьайахара. Воккха стаг говр-вордан тIехь дIавахара, ткъа кIудал некъа йистехь йисира.

— ТIохъаьлла, сан цIийнах кхеттарг хIун йу-те, — аьлла, араиккхира зингат.
Араиккхича, цунна Iуьллуш цIеста кIудал гира.
— Ва-да-дай! — гонах хьоьвзира зингат. — XIapa ма хаза бIов йу-у-у! Кхунах сайна цIа дан деза аса!
И а аьлла, зингат шен керла цIа дIанисда доладелла. Кегий тIулгаш а гулдии, зингато уьш кIудална кIел дохкура, и чIагIъеш. КIадделла, ша бинчу балхана резахилла, садаIа охьахиира зингат. гена боццуш, цхьана тIулга тIехь малхехь Iуьллу моьлкъа самабаьлла. ДIахьаьжча, цунна хIинццалц кхузахь шена цкъа а ца гина, кIудал-бIов ги.

— Ва-да-дай! И ма хаза бIов йу-у-у! Хьажа беза со, цу чохь цхьа а Iаш ву-вац! — аьлла, сиха бедда бахана и, кIудал-бIов йолчу.
— ХIей, цхьа а вуй кIудал-бIов чохь вехаш-Iаш?! — мохь тоьхна моьлкъано. Гена доццуш Iачу зингато, лергаш дIа а къовлуш, аьлла:
— Мохь стенна хьоькху ахьа! Со ду-кх кIудал-бIов чохь Iаш. Чу бол а, цхьаьна Iийр ду вай.
XIapa шиъ шитта бертахь дехаш-Iаш, дукха йа кIезиг хан-зама йаьлла. Цхьана дийнахь кхиссалуш йогIучу пхьидана шена кхузахь цкъа а ца гина кIудал-бIов ги.
— Вакъ-вакъ, вакъакъи-вакъ! XIapa ма хаза бIов йу-у-у! хьажа еза со, цу чохь цхьа a Iaш ву-вац! — аьлла, кхос-кхоссалуш, кIудал-бIов йолчу дIакхечи пхьид.
— ХIей, цхьа а вуй кIудал-бIов чохь вехаш-Iaш?! — мохь тоьхна пхьидо. Сихха араикхкхира зингат. Цунна тIаьхьхье гучубелира моьлкъа.
— Мохь стенна хьоькху ахьа! Со, зингат, ду-кх кху чохь Iаш, — элира зингато.
— Со, моьлкъа а бу-кх кху чохь Iaш, — элира моьлкъано. — Схьа чуйола, цхьаьна Iийр ду вай!
Кхос-кхоссалуш чуелира пхьид. XIapa кхоъ шитта бертахь дехаш-Iаш, дукха йа кIезиг хан-зама йаьлла.
Цхьана дийнахь шен гIуллакхе едда-йоьдучу зуна, шена кхузахь цкъа а ца гина, кIудал-бIов ги.
— Ia-ле-лай! XIapa ма йокхкха кIудал-бIов йу-у-у! Хьажа еза со, цу чохь цхьа a Iaш ву-вац! — аьлла, кIудал-бIов йолчу едда йахана зу.
— ХIей, цхьа а вуй кIудал-бIов чохь вехаш-Iaш! — мохь тоьхна зуьно. Сихха араикхкхира зингат. Цунна тIаьхьхье гучубелира моьлкъа, тIакхкха
кхоссаелла араелира пхьид.
— Мохь стенна хьоькху ахьа! Со ду-кх, зингат, кху чохь laш, — элира зингато.
— Со бу-кх, моьлкъа, кху чохь Iaш, — элира моьлкъано.
— Вакъ-вакъ, вакъакъи! Со ю-кх, пхьид, кху чохь Iaш, чуйола, цхьаьна Iийр ду вай! — элира пхьидо.
Шен кIохцалш тIехь боллу Iаж охьа а буьллуш, зу чусара. Пхьидой, лаьхьаной, зингатой, карчийна, Iаж кIудал-бIов чу бихьира. XIapa диъ иштта бертахь дехаш-Iaш, дукха я кIезиг хан-зама йаьлла.
Цхьана дийнахь дитта тIера бIараш дохуш йоллучу тарсална, чухьаьжча, шена кхузахь цкъа а ца гина, кIудал-бIов ги.
— Ой! — цецйаьлла тарсал. — XIapa ма тамашийна хIума ду-у-у! И кIудал-бIов мичара йаьлла кхузахь? Хьажа еза со, цу чохь Iаш мила ву! — аьлла, сихха едда дитта тIера охьайоьссина тарсал.
— ХIей, цхьа а вуй кIудал-бIов чохь вехаш-Iаш! — мохь тоьхна тарсало. Сихха араикхкхира зингат. Цунна тIаьхьхье гучубелира моьлкъа, тIакхкха кхоссаела араелира пхьид. Меллаша, д1аса а хьоьжуш, ларлуш, араелира зу.
— Мохь стенна хьоькху ахьа! Со ду-кх, зингат, кху чохь Iаш, — элира зингато.
— Со бу-кх, моьлкъа, кху чохь Iaш, — элира моьлкъано.
— Вакъ-вакъ-вакъакъи! Со ю-кх, пхьид, кху чохь Iaш, — элира пхьидо.
— Со ю-кх, зу, кху чохь Iaш, — элира зуьно. — Хьуна Iен а меттиг ю-кх кху чохь, чуйола, цхьаьна Iийр ду вай!
Шен карахь долу бIараш охьа а дехкина, тарсал чуикхкхира. Зуьной, пхьидой, моьлкъаной, зингатой бIараш дадийна чудихьира.
Бертахь бехаш-Iaш бара уьш. Зу кIудал-бIов ларъеш, ха деш йара. Моьлкъа, чу нуй хьоькхуш, цIаналла деш бара. Пхьид йаъхIума кечъеш йара. Зингаттий, тарсаллий, арадолий, сарралц чуйан хIума лоьхуш лелара. Сарахь массо а гуллой, цхьаьна хIума а йуъш, эшарш а лоькхуш, садоIуш Iapa.
Хьуьнахахь сиха даьржа хIума. Цхьогална а хиъна, кIудал-бIов чохь Iаш зингаттий, моьлкъий, пхьиддий, зуй, тарсаллий уй.
— Аттаниг атта дара-кх! Церан чоме хьажа еза со, — аьлла, кIудал-бIов йолчу, тебаш, тIедахана цхьогал.
КIудал-бIов ларъеш, гонах лелаш, лерина дIасахьоьжуш, зу хилла. КIудал-бIов чуьра пхьидо дечу чIепалгийн хаза мерза хьожа йогIуш хилла. Кхин тоха са а ца хилла, кIудал-бIаьвна улло дахана цхьогал. И гучудоллушехь, шен массо а кIохцал дуьйсина, хьоьвззина горгаелла, цхьогална дуьхьал керчина зу.
— Хьох-м дера ца кхоьрура со, дIайала суна новкъара, — аьлла, чудаха доьллера цхьогал. ДIасакерчаш и чу ца дохуьйтуш хилла зуьно. Йаьлла гIовгIа хезна, араикхкхира моьлкъа. Шена цхьогал гича, дедда цуьнан когех хьерчаш, новкъарло йира цо цхьогална. Цхьогал, ког хьала а айина, моьлкъа охьакхосса гIертара, амма моьлкъа чIогIа тасабеллера. Зуй, моьлкъий цхьогална дуьхьало еш бохкуш, дитта тIехь бIараш гулдеш йоллучу тарсална уьш гина. Дитта тIоьхула лахха охьа а еъна, шен ницIкъ ма ббу, хьажош, цхьацца тухуш, бIараш детта йолаелла тарсал цхьогална. Эццахь зингат а хилла цIа догIуш. Цхьогалх тасабелла бохкуш шен доттагIий гича, зингат сихха дахана цхьогалан цIоганах таса а делла, дедда-дедда цуьнан муцIар тIе а даьлла, мерах цергаш йоьхкина. Мохь-цIогIа даьлла цхьогалера. Гаттоне хьовзийна цхьогал доттагIаша. Кхин дан хIума а ца хилла, дол-долуш, гена а даьлла, дедда дIадахана цхьогал. Шайна юкъахь барт хилла дела, тоьлла уьш цхьогалал.
Оцу хенахь пхьид арайаьлла:
— Шу ма хьеделла. ЧIепалгаш кийча ду, чудуьйла, хIума йаа вай, — аьлла, массо а чукхайкхина цо.
Йуьхь-куьг а дилина, чIепалгаш даа, чай мала охьахоьвшина уьш. Цара соьга а кхайкхира, аса цаьрца чIепалгаш а диира, чай а мелира. ХIинца а хаза бертахь шайн кiудал-бIов чохь дехаш-Iaш ду зингаттий, моьлкъий, пхьиддий, зуй, тарсаллий.
Цу тIехь сан туьйра чекхдолу, гIалдий-булдий царна, кIайн бож вайна.

ПЕРЕВОД на русский язык

Кувшин-башня


Было это или не было — никто не знает. В прежние времена один старец, говорят, ехал на телеге с базара домой. Он аккуратно сложил купленные подарки в телегу, а сверху положил медный кувшин. День клонился к вечеру. Старец хлестнул коня, телега тронулась, покачнулась, и медный кувшин, который лежал сверху, медленно сполз и упал. Старец уехал на телеге, а кувшин остался лежать на обочине дороги.
— Что это с грохотом ударилось о мой дом? — забеспокоился муравей и выскочил наружу.
Выскочив, он увидел медный кувшин.
— Ой-ё-ёй! — стал кругами ходить муравей. — Какая красивая эта башня! Надо мне из нее себе дом сделать!
И сразу же муравей принялся обустраивать свой новый дом. Он собирал мелкие камешки и подкладывал под кувшин, чтобы он не качался. Уставший, но довольный своей работой, муравей присел отдохнуть.
Недалеко от него грелась на камне ящерица. Она проснулась и увидела кувшин-башню, которую никогда раньше здесь не видела.
— О-о-о! Какая красивая эта башня! Посмотрю-ка я, живет там кто-нибудьили нет! — сказала ящерица и побежала к кувшину-башне.
— Эй, кто-нибудь живет в кувшине-башне?! — крикнула ящерица. Неподалеку сидевший муравей закрыл уши и сказал:
— Ну, что ты так кричишь?! Я живу в кувшине-башне. Заходи, будем вместе жить.
Жили они вдвоем в дружбе и согласии, и так прошло мало или много времени.
Однажды лягушка скакала мимо и увидела кувшин-башню, которую она здесь никогда не видела.
— Ква-ква, ква-ква-ква! Какая красивая эта башня! Надо посмотреть, живет ли в ней кто-нибудь! — проквакала лягушка и прыгнула в ту сторону, где лежал кувшин-башня.
— Эй, кто-нибудь живет в кувшине-башне?! — крикнула лягушка. Быстро выскочил муравей. За ним показалась ящерица.
— Ну, что ты кричишь! Я, муравей, живу здесь, — сказал муравей.
— Я, ящерица, живу здесь, — сказала ящерица. — Заходи, будем вместе жить.
Заскочила лягушка внутрь.
Жили они втроем в дружбе и согласии, и так прошло много или мало времени.
Однажды бегущий по своим делам ежик увидел кувшин-башню, которую он здесь никогда не видел.
— Ой-ё-ёй! Это что за большущая башня? Надо заглянуть узнать, кто-нибудь там живет или нет, — сказал ежик и побежал к кувшину-башне.
— Эй, кто-нибудь живет в кувшине-башне?! — крикнул ежик.
Быстро выскочил муравей. За ним показалась ящерица, потом выпрыгнула лягушка.
— Ну, что ты так кричишь! Я, муравей, живу здесь, — сказал муравей.
— Я, ящерица, живу здесь, — сказала ящерица.
— Ква-ква! Ква-ква-ква! Я, лягушка, живу здесь, входи, вместе будем жить! — пригласила его лягушка.
Сбросив с себя яблоко, ежик вошел.
Лягушка, ящерица и муравей покатили яблоко в кувшин-башню.
Много или мало времени прошло, как они вчетвером жили в дружбе и согласии.
Однажды белка, которая собирала на дереве орехи, посмотрела вниз и увидела кувшин-башню, которую она здесь никогда не видела.
— Ой! — удивилась белка. — Что это за удивительное дело?! Откуда здесь взялась эта башня? Надо посмотреть, живет ли в ней кто-нибудь! — сказала белка и быстро спустилась вниз.
— Эй, кто-нибудь живет в кувшине-башне?! — крикнула белка.
Быстро выскочил муравей. Вслед за ним показалась ящерица, потом прискакала лягушка. Медленно, смотря по сторонам, осторожно вышел ежик.
— Ну, что ты так кричишь! Я, муравей, живу здесь, — сказал муравей.
— Я, ящерица, живу здесь, — сказала ящерица.
— Ква-ква! Ква-ква-ква! Я, лягушка, живу здесь, — проквакала лягушка.
— Я, ежик, живу здесь, — степенно сказал еж. — И тебе найдется место, заходи, будем все вместе жить!
Положив орешки, белка заскочила внутрь.
Ежик, лягушка, ящерица и муравей схватили орешки и занесли их.
Жили они в согласии. Ежик охранял кувшин-башню. Ящерица подметала, чистоту наводила. Лягушка еду готовила. А муравей и белка с утра до вечера искали еду. Вечером все собирались вместе, ели, пели песни, отдыхали.
В лесу быстро распространяется новость. И лиса узнала, что в кувшине-башне живут муравей, ящерица, лягушка, ежик и белка.
— Ах, как хорошо то, что легко достается! Надо попробовать их на вкус! — проговорила лиса, облизнулась и стала подкрадываться к кувшину-башне.
Охраняя башню, ежик кружил вокруг нее, внимательно смотря по сторонам. А из кувшина-башни шел вкусный запах — это лягушка пекла чепалгаш1.Потеряв всякое терпение, лиса подошла к башне. Как только она появилась рядом с башней, ежик напыжился, растопырил все свои иголки, свернулся в клубоки бросился лисе под ноги.
— Тебя-то я не боюсь, уйди с моей дороги, — сказала лиса и хотела войти внутрь. Ежик катался из стороны в сторону и не впускал ее. Услышав шум, выскочила ящерица. Увидев лису, она начала путаться у нее в ногах и мешать ей. Лиса подняла лапу и хотела стряхнуть ящерицу, но она крепко уцепилась за нее.
В то время как еж и ящерица оказывали сопротивление лисе, их увидела белка, которая на дереве собирала орешки. Она сбежала вниз по дереву и, прицеливаясь, стала бросать в лису со всей силой по одному ореху.
Тут и муравей подоспел. Увидел он своих друзей, которые сцепились с лисой, побежал, что есть сил ухватился за хвост, пробежал до мордочки и схватил ее за нос.
Закричала-завизжала лиса. Не дают проходу ей друзья. Видит лиса, что нечего делать, потихоньку-потихоньку стала пятиться назад, отошла далеко и пустилась бежать.
Они одолели лису, потому что были вместе.
В это время вышла лягушка:
— Что вы так задержались. Чепалгаш давно готовы. Заходите, будем ужинать, — позвала она всех.
Помыли они руки и лицо и сели есть чепалгаш и пить чай. Они и меня позвали, и я ел с ними чепалгаш и пил чай.
И сейчас в дружбе и согласии живут в своем кувшине-башне муравей, ящерица, лягушка, ежик и белка.
На этом моя сказка закончилась, им ничего, а нам белый козел.
Зулай Хамидова

Оставить комментарий